زمانی کوردی، وەک هەر زمانێکی تر لە جیهاندا، بەشێکی دانەبڕاوە لە ناسنامەی کولتووری و کۆمەڵایەتیی گەلی کورد. لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان، بەهۆی زاڵبوونی سیستەمی خوێندن بە زمانی فارسی، زمانی کوردی ڕووبەڕووی ئاڵنگاری و لێکەوتەی بەرچاو بووەتەوە، کە کاریگەریی نەرێنی لەسەر گەشەکردن و بەکارهێنانی زمانەکە لە ئاستە جیاوازەکانی ژیاندا دەبینرێت، لەم کورتەوتارەدا هەوڵدەدەین کە کاریگەرییە زمانەوانی و کۆمەڵایەتییەکان دەستنیشان بکەین.

کاریگەرییە زمانەوانییەکان

1. سنوورداربوونەوەی بەکارهێنانی زمان: بەهۆی ئەوەی کە لە ئێران، خوێندن لە سەرەتایییەوە تا زانکۆ بە زمانی فارسییە، زمانی کوردی تەنها لە چوارچێوەی ئاخاوتنی ڕۆژانە و ناو خێزاندا دەمێنێتەوە. ئەمە دەبێتە هۆی ئەوەی کە زمانی کوردی نەتوانێت لەنێو ئاپۆرەی خەڵکدا جێگیر ببێت و گەشە بکات و وشەسازی و دەستەواژەکانی لە بوارە زانستی و مەعریفی و ئەدەبی و فەلسەفییەکاندا بەکار بهێنرێن.
2. کەمیی دەستەواژە و زاراوەی زانستی: خوێندن بە زمانی فارسی دەبێتە هۆی ئەوەی کە کەسانی کورد لە بوارەکانی زانست، ئەدەب، فەلسەفە و تەکنەلۆژیا، وشە و دەستەواژە کوردییەکان نەناسن و ناچار بن تەنیا وشە فارسییەکان بەکار بهێنن، ئەمەش دەبێتە هۆی ئەوەی زمانەکە قەتیس ببێت و کەمتر توانای دەربڕینی بابەتە زانستییەکان و چەمکە نوێیەکانی هەبێت.
3. تێکەڵبوونی زمان: بەهۆی زاڵبوونی زمانی فارسی لە سیستەمی خوێندن و میدیادا، تێکەڵبوونی زمانی فارسی لە ئاخاوتنی ڕۆژانەی کوردیدا ڕوو دەدات، بە جۆرێک کە زۆر وشە و دەستەواژەی فارسی بە شێوەیەکی ئاسایی لەناو قسەکردنی کوردیدا بەکار دەهێنرێن، کە ئەمەش دەبێتە هۆی تێکدانی یەکپارچەییی زمانی کوردی و لەدەستدانی تایبەتمەندییە ڕەسەنەکانی زمانەکە.
4. لاوازبوونی زمان لەناو نەوەکانی داهاتوو: بەردەوامیی ئەم دۆخە، دەبێتە هۆی ئەوەی نەوەی داهاتوو لە زمانی کوردی بەتەواوی دوور بکەونەوە و تەنها بە شێوەیەکی سەرەتایی قسەی پێ بکەن، ئەمەش هەڕەشەیەکی گەورەیە بۆ سەر مانەوەی زمانەکە.

کاریگەرییە کۆمەڵایەتییەکان

1. لاوازبوونی هەستی نەتەوەیی و کولتووری: زمان بەشێکی گرنگە لە ناسنامە و کێیەتیی نەتەوەیی و کولتووری. سنوورداربوونەوەی بەکارهێنانی زمانی کوردی لە بوارە فەرمی و زانستییەکاندا، دەبێتە هۆی لاوازبوونی هەستی نەتەوەیی و کولتووری لەناو تاکەکانی کۆمەڵگەی کوردیدا.
2. کەمتەرخەمی لە بەرانبەر زمانی کوردی: بەهۆی ئەوەی کە خوێندن و زۆربەی مامەڵە فەرمییەکان بە زمانی فارسی ئەنجام دەدرێن، بەشێک لە کۆمەڵگەی کوردی کەمتەرخەم دەبن لە فێربوون و بەکارهێنانی زمانی کوردی بە شێوەیەکی دروست.
3. لەدەستدانی توانای دەربڕین بە زمانی دایکی: کاتێک کەسێک بە زمانی دایکیی خۆی نەخوێنێت و نەنووسێت، ناتوانێت بەباشی بیروبۆچوون و هەستەکانی خۆی دەرببڕێت. ئەمەش دەبێتە هۆی ئەوەی تاکەکان توانای بەشدارییەکی کارایان لە کۆمەڵگەدا نەبێت.

چارەسەرە پێشنیازکراوەکان

1. پێداچوونەوە بە سیستەمی خوێندن: پێویستە حکوومەت و دەزگا پەیوەندیدارەکان پێداچوونەوە بە سیستەمی خوێندن بکەن و زمانی کوردی وەک زمانێکی فەرمی لە قوتابخانەکان بخوێندرێت، بەتایبەتی لە هەموو ڕۆژهەڵاتی کوردستان و ناوچە کوردنشینەکان. دیارە ئەمە لە وڵاتێکی وەکوو ئێران بە کردەوە نەلواوە و زۆر مامۆستای سادەی زمانی کوردی بەند دەکرێن و ئازادییان لێ داگیر دەکرێت.
2. دروستکردنی ناوەندی ئەکادیمی: پێویستە ناوەندی ئەکادیمی بۆ لێکۆڵینەوە و گەشەپێدانی زمانی کوردی دابمەزرێنرێن، هەروەها پێویستە کار لەسەر دروستکردنی فەرهەنگ و ڕێزمانی کوردی بکرێت. هەرچەندە کورد لەبەر گەشەی زمانی کوردی لە باشوور زۆر پێشکەوتنی گەورەی بەدەست هێناوە و بەئاسانی دەکرێت ئەوانە بۆ بواری خوێندن بەکار بهێنرێن. بەڵام گرنگە ئەو زاراوە زانستییانە لە ڕۆژهەڵاتیش لای چینی خوێندەوار جێگیر بکرێن، نەک تەنیا لەناو کتێبەکاندا قەتیس بمێننەوە.
3. پەرەپێدانی میدیای کوردی: پێویستە میدیای کوردی لە هەموو بوارەکاندا پەرەی پێ بدرێت، بەتایبەتی لە بواری پەروەردە و زانستدا، تا زمانی کوردی لەناو کۆمەڵگەدا زیاتر بەکار بهێنرێت.
4. هاندانی نووسەران و ڕۆشنبیران: پێویستە نووسەران و ڕۆشنبیرانی کورد هان بدرێن بۆ ئەوەی بە زمانی کوردی بنووسن و بەرهەمەکانیان بڵاوبکەنەوە، هەروەها پێویستە بۆ ئەم کارە خەڵات بکرێن.
5. هۆشیارکردنەوەی کۆمەڵگە: پێویستە دانیشتووانی کۆمەڵگە ئاگادار بکرێنەوە لەسەر گرنگیی بەکارهێنانی زمانی کوردی لە سیستەمی خوێندندا ئاگادار بکرێنەوە و هۆشیار بکرێنەوە کە تەنیا خوێندن بە فارسی، واتە پەراوێزخستنی زمانی نەتەوەییی کورد.

زمانی کوردی لە ڕۆژهەڵات، وەک میراتێکی گرانبەهای نەتەوەیی و کولتووری، پێویستی بە پاراستن و گرنگیدان هەیە. ئەو ئاڵنگارییانەی کە ڕووبەڕووی زمانی کوردی بوونەتەوە، پێویستیان بە هەوڵ و کۆششی بەردەوام هەیە بۆ تێپەڕاندنیان. دەبێت هەموو لایەک پێکەوە کار بکەن بۆ ئەوەی زمانی کوردی لە ئاستە جیاوازەکانی ژیان و خوێندندا بەکار بهێنرێت و گەشە بکات، تا نەوەکانی داهاتوو بتوانن بە شانازییەوە بە زمانی دایکیی خۆیان قسە بکەن و بنووسن و زمانەکەیان بپارێزن.