مەولود ئیبراهیم حەسەن
وەڵامێک بۆ “هشدار”یەکەی زانا و دانا و پسپۆڕانی ئێران سەبارەت بە پێشوازیکردنی کوردانی ڕۆژهەڵات لە نەورۆزی ١٤٠٤ هەتاوی.
لە نەورۆزی ئەمساڵ ٢٠٢٥ (١٤٠٤ هەتاوی ئێرانی)، کوردانی ڕۆژهەڵاتی کوردستان لە هەموو دێی و شارۆچکە و شارێکی کوردستان، تا دەگاتە تارانی پایتەخت، پێشوازییەکی هێندە جوان و پڕهونەر و پڕشادییان لە نەورۆز کرد، مێژووی نەورۆز هەرگیز کاری وای بەخۆوە نەدیوە. ئەگەر لە سەردەمی دەوڵەت و ئیمپراتۆرییە کوردەکان، لەم جۆرە شادییانەدا دەوڵەت سەرچۆپی دەگرت، ئەوا ئەمجار میللەت، بەڵێ میللەت بە پیر و جەوانیەوە بە ژن و پیاویەوە، تا دەگاتە پیری کەنەفتە ڕەنگ و ڕووێکیان بۆ نەورۆز ژیاندەوە، کە مایەی شانازی هەموو مرۆڤایەتی بێت، نەک تەنیا هەر کورد. لەم شایی و لۆغانیە سەرتاسەریە، نە چڵەدارێک شکا و نە دڵێک ڕەنجا! شادی هەموو دڵێک و ماڵێک و گەڕەکێک و گوندێک و شارەدێیەک و شارۆچکەیەک و گەورەشار و ناوچەیەکی گرتبوەوە. لە ڕۆژگارێکی وادا کە بە فەرموودەی “زاناکان”ی ئێرانی ئەمڕۆ “کشورِ عزیزمان ایران در شرایط بسیار حساسی است و بحران‌های بزرگی چون چالش‌های اقتصادی، گرانی، تورّم و کاهش شدید ارزش پولِ ملّی تا سردرگمی سیاستِ خارجی کشور و خطرِ احتمالی بروز جنگ، مهاجرتِ نخبگان و خروج سرمایه‌های مادی و معنوی کشور و ناتوانیِ دولتمردان در استیفای کاملِ حقوقِ شهروندانِ ایرانی، کشور را با مخاطراتِ بزرگی مواجه کرده است. ورود غیرکارشناسی بخش‌هایی از حاکمیّت از جمله قوۀ مجریه به «مباحثِ قومی» به جای تمرکز و توجه به ابرچالش‌های پیش‌روی کشور و ملّتِ ایران، خود زمینه‌سازِ چالش‌های بزرگ‌تری شده است. بر این اساس یادآور می‌شود”. بەڵێ، لەمڕۆی ئێرانی پڕ کێشە و ڕوو بە جەنگ، کوردانی دڵزیندو و عاشق بە ژیان، لە جیاتی دەست بە ئەژنۆ گرتن و کڕوزانەوە و دۆشدامان و لەرزگرتن و دڵتەنگی و ترسان. عاشقانە و پاڵەوانانە ئاڵای ژیان شادییە و وڵات پیرۆزە و نەرورۆز سەرشارەیان بەرز کردەوە، ئاڵا بەرزکردنەوەیەک، مایەی شادی و شانازی هەموو مرۆڤێکی ژیاندۆست و خاکپەرست و شادی مەبەست بێت.
بەڵێ لە ڕۆژێکی ئاوا تەنگ و شادکاریەکی ئاوا کەس نەکردە؛ زانا و بیرمەند و هونەرمەندانی ڕەنگ و ڕوو ناسراوی ئێرانی، بە بینینی ئەم هەموو جوانییە پڕڕەنگ و پڕهونەر و شادیەی نەورۆز نابینن و توڕە و ترسگرتوو و غەمگینانە کەوتوونەتە هاوار ڤای ڤای “در برخی از استان‌های غرب و شمال‌غربِ کشور فراهم شد، بدون اینکه از پیش، برنامه‌ریزی دقیق و کارشناسی شده‌ای دربارۀ نحوۀ برگزاری و اجرای آن تدوین و تنظیم شود. در جریانِ برگزاری این مراسم، گاه شاهد بروز برخی رخدادها بودیم که نباید به سادگی از کنار آن گذشت. شوربختانه برابرِ برخی تصاویر و اخبارِ منتشر شده، آنچه که با عنوانِ مراسمِ «پیشواز از نوروز» در برخی از استان‌های غرب و شمال‌غربِ کشور از جمله استانِ کُردستان و استانِ آذربایجان غربی رخ داد، فروکاستنِ نوروز از یک جشنِ بزرگِ ملّیِ ایرانی، به یک مراسمِ خُردِ قومی و طایفه‌ای و محلّی بود”، کەوتوونەتە هاوار و “هشدار” دەدەن و دەوڵەت و پۆلیس و نێوەندە ئەمنییەکان دنە دەدەن و بە زمانی دڵ دەڵێن: ڤای ڤای ڤای دولت در خطر است!
ئەم زانا و سەردەستانەی ئێران ئەوە نازانن کە لە ڕاستیدا ئەم هاوار و “هشدار”یەی ئەوان گەورەترین و کەموێنەترین خەتەرە کە تا ئێستا لە هەموو مێژوودا ئێران بە خۆیەوە دیبێت! لە مێژوودا ئەگەر ئێران کەوتبێتە بەر مەترسی، ئەوا مەترسی لەشکەریی بووە؛ بەڵام، ئەم مەترسییە گەورەیەی ئەمڕۆ، مەترسی کۆربینانەی زەمەن و زەمان و زەمین و زانا و داناکانی ئێرانی ئەمڕۆیە! مەترسییەک کە دەیانەوێ و دەخوازن ئێران لەم یەکڕەنگیەدا بمینێ و یەکڕەنگتر و قاڵبگیرتر بهێڵن و دەمەزەردی بکەنەوە!
سەیرە لە نێو ئەم هەموو زانا و دانایەی “هشدار” کردوو کەسێکی مرۆڤدۆست و دیموکراتخوازی تێدا نەبوو؟ دەنگ هەڵبڕن و بێژن، ئای جانەم بوەستن ئەم “خُردِ قومی و طایفه‌ای و محلّی” یانەش مرۆڤن وئێرانین و مافی ئەوەیان هەیە شاد بن و شادی ببخشنەوە و نەورۆزی خۆیان پیرۆز بکەن! لە جیاتی ئەوەی ئەم هەموو زانا و هونەرمەند و داهێنەر و شاعیر و مێژووناس و مێژوونووس و کۆمەڵناس و لێکۆڵەر و مامۆستای زانکۆیە بێن بەم هەموو ڕەنگاوڕەنگیەوە تێکەڵی شادی ئەم خەڵکە بن و شادیەکەیان ڕەنگاوڕەنگتر و شادتر بکەن و هەموو ئێران شاد بکەن! هاواری تێکدان و ڕێگرتن و قەدەغەکردن و دەمگرتنیان بۆ دەکەن!
من خۆم وەک کەسێکی دۆست بە ئێرانیان و فەرهەنگ وکولتوور و هونەریان تووشی شۆک بووم، کە ناوی هەندێک لەو ئوستادانەم بینی کە من بەهۆی بەرهەمەکانیانەوە ناوم بیستوون و بەرهەمم خوێندوونەتەوە وخۆم بە شاگردی ئەوان دەزانی! “هشدار”ی ئەم هەشت سەت واژۆکردوو و بەردەوام واژۆکردنە، منی زیاتر شۆک کرد لەوەی کە دەوڵەت لە مێژوودا کردوویانە و پۆلیس و دەزگا ئەمنیەکان بەردەوام دەیکەن دژی نەورۆز! مخابن، سەت مخابن کە ئەم هەموو زانا و دانایە ئاوا بیر لە داهاتووی ئێران دەکەنەوە؟ ئەو مەترسییەی لە هاوار و ئەم “هشدار”یەی لەم بەڕێزانەوە بەرز بووەتەوە زۆر ترسناکە بۆ داهاتووی ئێران! واچاکە ئەوەش بڵێین. ئەو “هشدار”یەی ئەو بەڕێزانە نووسیویانە هیچ وەختێک لە داهاتوودا نە خۆیان نە نەوەکانیان و نە هیچ ڕووناکبیر و زانایەکی ئێرانی ناتوانێ شانازی پێوە بکات. بەڵکە خاڵێکی ڕەشە بە تەوێڵی نووسەر و واژوکردووانی ئەم “هشدار”یە شەرم ئاوەرە بەرامبەر بە بەشێکی مەزنی هاووڵاتییانی ئێرانی هەمەڕەنگ!
ڕێشەی جەژنی نەورۆز لە کوێوە دێت؟
ڕاستە ئێران زۆر لە کۆنەوە بە هەموو دەسەڵات و ئیمپراتۆریەکانیەوە، ساڵانە جەژنی نەورۆزیان پیرۆز کردووە، بە دەسەڵات و بە میللەتەوە. ئەمەش لە سەردەمی ئیلامییەکان، شەش بۆ حەوت هەزار ساڵ لە پێش زایینەوە تا ئەمڕۆ. بەڵام لەم ماوە دوورودرێژەدا کەمترین دەسەڵات، دەسەڵاتی ئێرانی-فارسی بووە! لەم ٤٠ ساڵەی دواییش لە پەنای ئایین و ئایینزاوە زۆر ساڵ نەورۆز قەدەغە و حەرام کراوە! ئەگەرچی ئەم زانا و بیرمەند و پسپۆڕانە، لە پیرۆزکردن و شادی بەخشینی نەورۆز بێزارن. ئەوەش لە بیرناکەن ڕیشەی نەورۆز “ئیفتیخار” ئامێزەکەی وەک مەدالیا بکەنە ملی خۆیان! دەنووسن “یادآوری می‌کنیم که جشنِ نوروز، جشنِ باستانی، ملّی و افتخارآمیزِ ایرانیان است و به هیچ قوم و قبیله‌ای تعلّق ندارد و همۀ ایرانیان با هر زبانِ محلّی و مذهبی، بخشی از جغرافیای معنوی این جشن بشمار می‌آیند.”
لە ڕستەی جەژنی کۆنی میللی ئێرانییەکانە، ناکرێ مەبەستی هەموو ئێرانییەکان بێت، دەنا بەم “هشدار”یە شەرمئاوەرە دنەی دەوڵەت و پۆلیس و دەزگا ئەمنییەکانیان نەدەدا، بەخۆکەون نەورۆزکردنی بەم شێوە پڕشادیە لە میللەتی کورد قەدەغە بکەن! ئەوەتە جارێکی تر جەژنی نەورۆز خاس بە هی خۆیان دەزانن و دەنووسن: نوروز، جشنِ ملّی و میهنی ایرانیان است و نمی‌تواند محلِّ منازعاتِ کاذب و مصنوعیِ قومی و قبیله‌ای باشد.” ئەو بەڕێزانە ئەوە لە بیرە خۆ دەبەنەوە، کە نەورۆز هەر لە سەردمی سۆمەرەوە بە چوار لادا بڵاوبووەتەوە و ڕەنگێکی جیهانی ئەوێ ڕۆژێی وەرگرتووە. ئەوکاتە ئێران بەو مانایەی کە ئەم زانایانە مەبەستیانە هەر لە گۆڕێ نەبووە! کەچی هەر لەم “هشدار”یە ناڕێک و نازانستییە پەنجە بۆ جوگرافیای شادی نەورۆز درێژ دەکەن و دەنووسن: “در استان‌های غرب و شمال‌غربِ کشور، بویژه در استان‌های آذربایجان غربی و کُردستان، از نگاه ما اقدامی بغایت نگران کننده و تحریک کننده و شایستۀ نکوهش است”. لە کاتێکدا نەورۆز بە شیر حەلالی خۆیان دەزانن، کەچی شادی کردن و نەورۆز پیرۆزکردنی کوردان بە هەنگاوێکی بێغایەت نیگەران کارە دەزانێ.
دەی بابزانین نەورۆز لە کوێندەر و لەکەیەوە سەری هەڵداوە؟ پسپۆڕانی بەڕێز و زاناکانی ئێران دەزانن، نەورۆز لە داستانە سۆمەرییەکانەوە باس کراوە، بەتایبەت لە داستانی کۆن و بەناوبانگی “دەمموز و عەشتار”، لەوێ باس لەوە کراوە ڕۆژی هاتنەوە سەر دنیای دەمموز، ڕۆژی “جەژنی زەگموک”ـە و سەری ساڵی سۆمەرییەکانە، کە هەمان سەری ساڵی کوردی و هەمان ڕۆژی “جەژنی نەورۆز”ـە! لەم داستانەشدا ئەگەر بەوردی بیخوێنینەوە دەبینین کە دوو کەسایەتی یەکیان جووتیار و ئەوەی تر شوان ململانێی ئەوەیانە هەریەکە بۆ خۆیان دڵی عەشتار بەدەست بێنن. بۆ ئەم کارەش هەریەکە بە بەرهەمی خۆیدا هەڵدەڵێ، جووتیار نانی گەنم پەسن دەکات و مەڕدار شێر و پەنیری مەڕی خۆی. ئەمەش هێمایە بۆ سەرەتای سەرهەڵدانی پیشەی جووتیاری و مەڕداری کە زەمەنەکەی دەکاتە دە هەزار ساڵ پێش زایین، چونکە ئەم داستانی دەمموز و عەشتارە زەمەنی سەرهەڵدانی زۆر پێش زەمەنی نووسینەوەیەتی! کەواتە ئەفسانە و کولتووری سۆمەرییەکان پێمان دەڵێن تەمەنی نەورۆز ئێستا ١٢ هەزار ساڵە. زاناکانی ئەفسانە و کولتووری و سۆمەرناسەکان تەمەنی داستانی دەمموز و عەشتاریش بە ١٠ هەزار ساڵ پێش زایین دەخەملێنن! دواجار بەڵگەکانی تەمەنی دوازدە هەزار ساڵەی دەمموز و عەشتار هەر لێرە ناوەستن، بەڵگەی شوێنەواریی لە کوردستان دەکەونە دەست زانا و پسپۆڕە زانستخوازەکان و بە ئاشکرا و بە بەڵگەی شوێنەواریی دەیسەلمێنن جەژنی نەورۆز تەمەنی ١٢ هەزار ساڵە .
شوێنەواری گرێ مرازان
پەرستگای “گرێ مرازان، کە بە کوردی “گرێ ناڤوکێ”شی پێ دەڵێن، بە تورکیش پێی دەڵێن کوبیکلی تەپە، دەکەوێتە نزیک شاری “ڕها”ی باکووری کوردستان و لە تەنیشت گوندی “خرابەڕەشکێ”یە. لە ١٩٦٣ شوانێکی کورد بەردێکی خۆشکراو لەسەر گردی گرێ مرازان بە دەرەوە دەبینێ، بیردەکاتەوە دەزانێ ئەم بەردە ئاسایی نییە. بەڕێوەبەرایەتی شوێنەواری لێ ئاگادار دەکاتەوە، لە ١٩٩٤ شوێنەوارناسی ئەڵمانی پرۆفیسۆر کلاوس شمیدس دەچێتە ئەم شوێنە و دەست بە هەڵکۆڵێن دەکات. لە ئەنجامدا بۆی دەردەکەوێ کە ئەمە پەرستگایە تەمەن ١٢هەزار ساڵییە، کۆنترین پەرستگایە لە هەموو جیهان. لە وردی خوێندنەوەی نەقش و هێماکانی سەر ستوونە گەورەکانی گرێ مرازان، بۆیان دەرکەوتووە دانیشتوانی و دروستکەرانی ئەم پەرستگایە، چاودێری ئاسمان و مانگ و ڕۆژیان کردووە و کۆنترین ساڵنامەیان دا‌هێناوە و جەژنێکیان هەبووە، ئەو جەژنە کەوتووەتە ڕۆژی ٢١/٣ ساڵی زایینی، کە دەکاتە هەمان ڕۆژی سەری ساڵی سۆمەری و کوردی و هەمان جەژنی ئەمڕۆی خەڵکی کوردستان. کلاوس شمیدس وەک سەرۆکی لێژنەیەکی پسپۆڕ ئەم لێکۆڵێنەوە زانستیانەی کردووە. هەروەها نووسینگەی ڕاگەیاندنی زانکۆی ئەدنبەرە ڕایگەیاند کە مارتن سوێتمان، کۆنترین ساڵنامەی دۆزیوەوتەوە کە لە هەموو مێژووی مرۆڤایەتی شێوەی نییە! ئەم ساڵنامەیە لەسەر یەکێ لە ستوونەکانی گرێ مرازان‌ـە، کە نیشانەی سەری ساڵە و ئەم سەرە ساڵەشیان کردووە بە جەژن. کلاوس شمیدت دەڵێ ئەم جەژنە لە ڕۆژی ٢١/٣ کراوە. دیارە ٢١/٣ ێش دەکەوێتە بەرانبەر ڕۆژی ١/١ سەری ساڵی کوردی و سۆمەری و هەمان ڕۆژی “جەژنی نەورۆز”ی ئێستای کوردانە!
ئەمەش جارێکی تر دەری دەخات کە جەژنی نەورۆز جەژنێکی کۆن و بڵاوە و لە هەموو ناوچەکە پیرۆزکراوە. ئەنجامی لێکۆڵێنەوەکەی مارتن سوێتمان تەواوکەر و پشتگیرییە بۆ دۆزینەوەکانی کلاوس شمیدس و ئەندامەکانی لێژنەکەی. ئێستا دەرکەوت ئەم جەژنە ڕیشە و سەرهەڵدانی لە کوردستان‌ـە و بە ڕیشە و سەرهەڵدان هیچ پەیوەندییەکی بە ئێران و فارس‌ـەوە نییە! ئەوانیش هەر لە کوردستانیان وەرگرتووە، من لێرە ڕووم لە مامۆستای بەڕێز “عەلی دەهباشی” دەکەم و داوای لێ دەکەم جارێکی تر کتێبەکەی خۆی “نەوروز” (١٣٨٨) کە کۆی کردووتەوە و چاپی کردووە، بخوێنێتەوە. هەر لەو کتێبە نۆ لێکۆڵەری بەڕێز ڕیشەی نەورۆز دێننەوە سۆمەر و بابل و میزۆپۆتامیا و باکووری عێراق و کوردستان.
ئێستا ئێران وەک هشداریەکان مەبەستیانە کەی خاوەنی نەورۆزن؟ دواجار ئەوانیش وەک وڵاتانی تر لە کوردستانیان وەرگرتووە و وەک جەژنی خۆیان مۆری دەکەن! نەتەوە یەکگرتووەکانیش لە ٢٠١٠، کە جەژنی نەورۆزیان کرد بە جەژن و ڕۆژێکی جیهانی، بە جەژنێکی ئێرانی ناویان برد و ئێستا خەریکن هەڵەکەی خۆیان ڕاست دەکەنەوە! بەڵێ هشداریەکان و ئەوانی تریش، نەورۆز بە موڵکی خۆیان، ئێران، دەزانن، بەڵام، چاویان هەڵنایە کوردەکان لە جەژنی نەورۆز شاد هەڵپەرن و نەورۆز پیرۆز بکەن؛ ئەم نەورۆزکردنەی کوردانی ڕۆژهەڵات دەخەنە بەر گومان!
ئەوانەش کێن؟ فەرموون ناوی هەندێکیان بخوێننەوەو بزانن چ زانا و پسپۆڕێک هەن و ناویان لە نێو لیستە کۆتایی نەهاتووەکە دان وەک “ژاله آموزگار، کیخسرو پورناظری، میرجلال‌الدین کزازی، علی اشرف صادقی، علی‌اصغر دادبه، حسن انوری، موسی غنی نژاد، کاوه بیات، نصرالله پورجوادی، سهراب پورناظری، داریوش پیرنیاکان، تهمورس پورناظری، مرضیه برومند، علی مصفا، رخشان بنی اعتماد، محمدرضا ضیایی بیگدلی، محمد جعفری قنواتی، عبدالمجید ارفعی، علی دهباشی و حکمت الله ملاصالحی به چشم می‌آید”. بەڵێ ئەم ڕەنگ و ڕووە ناسراو و ئەم زانا بەناوبانگانە سەردەستەی هشداریەکانن! پایەدار بێت ئێرانی هشداریەکان!
ئەگەر ئەمە ڕاو هاواری ئەم زاناو پسپۆڕانە بێت، ئیتر ئێمە بۆچ گلەیی لە خەڵکە ڕەشۆکەکە بکەین؟ سەیر بکەن لە درێژەی هشداریەکەیان چی دەنووسن، “ما، گروهی از دغدغه‌مندان فرهنگ و تاریخ و یکپارچگی ایرانِ عزیز، عمیقاً نگرانِ تحریف، تخفیف، تقلیل و مصادرۀ جشن نوروز با هر عنوانی هستیم”. ئەرکی هەر زانا و پسپۆڕ و زانستخوازێکە ڕای خۆی بۆ کارێکی ئەوا “نەورۆزی کەونار” دەربڕێ، پێویستە پشت بە بەڵگەی زانستی ببەستێ، نەک قەڵەم بۆ ئحساساتی نیگەرانی و توڕەیی و ترسان شل بکات!
بە پێی زانستی دەروونناسی دەرکەوتووە کە کەسانی نیگەران و توڕە و ترسا و لە ڕادەربڕیندا ناتوانن زانستییانە ڕادەربڕن! لە درێژەی هشداریەکەیان بەڕێزان زۆر دەردە دڵی خۆیان کردووە، لەوەدا گەیشتوونەتە ئەوەی دوان بە زمانی نەتەویی و ناوچەیی و جێی مەترسیە و پێویستە پارێزگاری لە زمانی فارسی بکرێ و بە زمانی فەرمی هەموو ئێرانیان بمێنتەوە. لەوەش خراپتر نەورۆزکردوان بە دوژمن ناودەبەن و دەنووسن، “ما امضا کنندگان بیانیه، هشدار می‌دهیم، اکنون که دشمنانِ ملّتِ ایران به دنبال فعّال کردنِ گسل‌های قومی در کشور هستند تا به مقاصدِ شوم خود برای بر هم زدن یکپارچگی ایرانِ عزیز دست یابند. آیا وقت آن نرسیده است تا مسئولان و مدیرانِ ناکارآمد و بعضاً موافق با رخدادهای ناگوارِ پیش گفته در برخی استان‌ها، از کار برکنار و برای اقداماتِ مخرّب و یا سکوت همراه با تأییدِ خود، مؤاخذه شوند؟”
بەڕێزان باسی یەکپارچەیی ئێران دەکەن و مەترسی لەبەریەک هەڵوەشاندنیان هەیە، بەڕاستی ئەو بەڕێزانە واچاکە ئەوە بزانن کە ئەوان بە ناونیشانی زانا و دانا و پسپۆڕان، بەم هشداریە گەورەترین تەوریان لە پەیکەری ئێران داوە و تا ئێستا هیچ تەورێکی ئاوا بەر جەستەی ئێران نەکەوتووە، بە تایبەت تەورێک کە لە نێو ئێران و لە ڕەنگ و ڕووە هەڵبژاردەکان و زانا و داناکانەوە بێت. ڕێگەگرتن لە نەورۆز پیرۆزکردن و شایی و شادی کردن و گۆرانی گوتن بە زمانی نەتەوەیی، ئەمە بۆ خۆی جێگای مەترسیە و لەگەڵ سەردەم و ڕۆژگاری ئەمڕۆدا ناگونجێ! ئێمە چاوەڕێ بووین ئەم حەمکە “هشدار”یە واژۆ کردووە، لەسەر مافی کەمە ئایین و ئایینزاکان و زمانی جیای نەتەوەکان و هەموو ناوچەکانی ئێران بەدەنگ بێن و دواجار چارەسەری بۆ ئەم هەموو “بحران”ـە بدۆزنەوە وەک خۆیان ئێژن ئێرانی تێکەوتووە. بەڵام، ئەم بەڕێزانە بەم هشداریە لە زەمەن دابڕاوە بوحرانێکی تریان خستە سەر تەواوی بوحرانەکان!
ڕوونکردنەوە و هاواری زانا هشداریەکان هەموو ڕستە و نیوە ڕستەیەکی هی ئەوەیە هەڵوەستی لەسەر بکرێ و بخوێندرێتەوە و مەبەستی پشت وشە و ڕستەکان ئاشکرا بکرێن، بەڵام؛ من لێرەوە کۆتایی بە سەرنج و نووسین و ڕوونکردنەوەکانم دێنم.
تێبینی:
- من وەک پسپۆڕێکی مێژووی نەرۆز و دۆستێکی فەرهەنگی ئێرانی ئەوەی لێرەوە نووسیومانە ڕای تایبەتی خۆمانە و پەیوەست نییە بە هیچ نێوەند و گرووپێکەوە.
- بۆ دەقی هشداریەکە بڕوانە https://khabarfarsi.com/u/210734449
