سەکۆ

بۆ نیشتیمانسازی​

Generic selectors
Exact matches only
Search in title
Search in content
Post Type Selectors

گەلێن رۆژهەلاتێ پێدڤى ب چاکسازى یان ژى رێنسانسێ؟

هەر جڤاکەکێ تایبەتمەندیێن خوە هەنە، ل گور وان تایبەتمەندیان پێویستى ب گوهەرینا ناڤەرووک، هزر و عەقلێن پاشخانەکریە. ل هەر جڤاکەکێ دا چاکسازی وی دەمی دهێتەکرن، دەما کۆ کێشە و گرفت و شاشی هەبن و چ چارەسەرى بوو نەبن، ئەڤجار چ ژ ژ ئالیێ سیستەمێن سیاسی و کومەلایەتى بن یان ژى ژ ئالیێ ئاسائیشا نەتەوەى و تێکدانا رەوشا واقیعێ جڤاکى بیت. بەلێ ل گور تێگەهشتنا من، گەلێن رۆژهەلاتێ ب تایبەتى گەلێ کورد پێویستی نە بتنێ ب چاکسازییا یە، بەلکو پێویستی ب چارەسەکرنا ریشەییا رێنسانسێ نە. ژ بەرکۆ زورینەیا هزر و ئیدیولۆژى و ئولێن تێن بکارئانین بۆ ئێکلایکرنا مژارێن د کەڤنە رۆژەڤێ جهێ دروستکرنا هندەک کێشەیێن دى یێن کومەلایەتى نە. نەمازە ئەو دەمێ زێدەتر کارێکتەرێن سیاسى و ئۆلى د کەڤنە پێشییا عەقل و زانستى وى دەمى رولێ یاسا و دادگەھـێ دکەڤیتە دوماهیا هەر بەهایەکێ دى تر. هەر وەکو چاوان فەلسەفا ئازاد یا “ئەرستو تالیس” ل چاخێن ناڤین ژ بۆ هزرێن سیاسى و ئولی ژ ئالیێ ئولدار “توماس ئەکوینی” ب شێوەیەکێ نا روون هاتە گۆهرین دەریێن ژیانێ هەموو ب جارەکێ تەنگ و تاری بوون! دناڤا گەلێن رۆژهەلاتێ نەبتنێ پەیاما پەیامبەرا و ئولێ راست نەهاتییە نیشاندان، بەلکو ژ بۆ بەرژەوەندیێن تایبەت و کەسوکی و مالبات و قەبیلە و دەسەلاتدارا هاتییە بکارئانین .ل ڤێرە ئەز دخوازم نێرینا” ئانیشتاین “بینم زمان، دەما کو دبێژە:” ئول بێ زانست شەلەلە، زانست بێ ئول کورەیە”. ئەز نێرینا “ئانیشتاین ” ئەرێ دکەم، ژ بەرکۆ ئەگەر ئول ب بوونا زانستى تێرکرنا روحا مرۆڤێ تاک بیت، پا پێویستە زانست ژى ب بوونا ئولى فەلسەفە و ئوکسجینا مێشک و عەقلێ مرۆڤێ تاک بیت. لەورا مارکس ژى دەربارەى  ئول و  گەلان د بێژە:”ئول تلیاکا گەلا نە”. داکو ئەم زێدەتر دڤێ تێکستێ بگەهین ژ بۆ پشت راستکرنا گوتنا مارکس، گەرەگە چەند میناکا بینین زمان. پشتی شورەشا فەرەنسا ل سالا (1789) سەرکەفتی “ناپلیون پوناپارت” هاتە سەر حوکم، پوناپارت شەڕەک خستە ناڤا کوچە و کولانێت  فەرەنسا دا، شەڕ د ناڤبەرا هەردوو مەزهەبێن کریستاناندا کۆ (پرۆتێستاند و کاتولیک) بوون. “پوناپارت ” شەڕەک وەها چێکر، جوکێن خوینێ ل کولانێن فەرەنسا د چوون. هەر وەک چاوا د سەد سالا بیست و ئێکێ شەڕێ “داعش و حەشدا شەعب” ل بەرا وان ژى شەرێن مەزهەبێ (شیعە و سنە) هەتا نها د رۆژهەلاتا ناڤین دا بەردەوامن، ئەڤە ژى ئێک ژ وان خالا یە کو گرنگە روژهەلات هاوکێشا خوە یا ئیسلاما سیاسى ل سەر پیڤەرێ فەلسەفا عەقلانیەتێ ل دەڤەرێ ب گۆهریت. ژ بەرهندێ د ڤی بوارى دا فیلۆسوفێ ئینگلیزی “فرانسیس بیکون” ژى بیروباوەرێن ئیسلاما سیاسى یێن تەسک و کەڤنەشوپ ل هەمبەری جڤاکی ب ئاستەنگ دیتن. “بیکونى” هند زانستێن نوو رێزکرن، دیسان رێیەکا نوو ژ بۆ ئانالیزەکرنا خوەزایێ و زانستێن خوەزایی دەستنیشان کر، داکو فەلسەفا مللەتێ وى خوەدی تایبەتمەندیا خوە یا زانستى و هشمەندیێ بیت. لەورا ل سەر بنگەهێ هزر و فەلسەفا وى ئینسکلۆپیدیا بەریتانى هاتە ئاڤاکرن. ل ڤێرێ بیکون بۆ ئێک ژ کەسێن سازێنەر د بوارێ رێنسانسا سیاسى دا و گوت، “نابیت رێڤەبەرییا دەولەتێ بکەڤیت دەستێن سیاسیێن نەزان دا” گرنگترین پێنگاڤێن بیکونی ئەو بوون، کو پێویستە کارێکتەرین سیاسى ب واتەیا زانستێ سیاسى و هزرا فەلسەفى ببن حوکمدار و دەسەلاتداریێن مللەت و جڤاکى، ئەڤێ یەکێ وەکر رێنسانس ل ئینگلتەرا ژى سەرهەلبدەت. ژ بەرکۆ وی دەمی تاکێن ئینگلیزی شیان چاکسازیێ د هەموو بوارێن ژیانێ دا بکەن ژ بۆ کو چاخێ زانست و زانینێ بچیتە پێش. هەتا ڤێ فەلسەفە ئەو باندورە ل زوربەیا فیلوسۆفێن دى ژى کر میناک فیلوسوفەکێ وەکۆ “دیرو” دەربارەی فەلسەفا “بیکونی” د بێژە “ئەم هەموو دەیندارێن بیکونی نە “.

ئەز ڤەگەرم ل سەر جڤاکێن رۆژهەلاتێ، وەک من ئامەژە پێ دای گەلێن رۆژهەلاتێ پێویستی سەرهەلدانا رێنسانسەکێ نە. دەما کۆ رێنسانس هات کرن، وی دەمی چاکسازی بخوە دهێن کرن. ب تایبەت بۆ جڤاکا کورد د بێژین، هەتا نها مە نەشیایە رنسانسێ بکەین دا کۆ چاکسازییا بکەن، بۆ نموونە د بوارێ سیاسی دا مە بۆ گەل و جڤاکا کورد، سیاسەت ب درەو  و بەرژوەندى و توندوتیژى و نەقەبوولکرنا “یێ دى” دا یە زانین! گەلۆ ما ئەڤە هەوجەدارى چاکسازیێ یان ژى رێنساسەکێ د عەقلێ تاکى دا یە؟ کو د بنگەهدا سیاسەت (زانستە). هەر وەکو ئەرستو تالیس ژ مێژە ئاماژە کریە، کو” سیاسەت هونەرێ ژیان کرنێ یە”. واتە ل گوری فەلسەفا “ئەرستو” هەموو زانست ل کانیا زانستێ سیاسی زاینە. ب کورتی، مادەم مە وەک گەل و جڤاکا کورد نە شیابیت رێنسیانسەکێ چێکەین، ئەم نەشێن چاکسازییا ژی د هەمو بوارێن ژیانێ دا بکەین، چونکە مە پەند و  وانە ل ژیان و دیروک و ئەزموونێن گەلێن جیهانێ وەرنەگرتییە. هەلبەت ئەگەر چاکسازى هەبن ژى دێ بێ مفا بن، چۆنکە هێشتا عەقلێ دەرەبەگى و کومى خوە دناڤ مە دا زال دبینیت.

ئەم بابەتە دەربڕی بۆچوونی نووسەرە.

ڕێکخراوی

سەکۆ بۆ نیشتیمانسازی

Features

نوێترین بابەت

eBook App for FREE

Lorem Ipsum is simply dumy text of the printing typesetting industry lorem.

نووسەران

Generic selectors
Exact matches only
Search in title
Search in content
Post Type Selectors

Copyright © 2023 SEKO