پەیوەندی نێوان بەغدا و هەولێر، ڕێک بووە بە شەڕی پشیلە و مشک. تەماشاکەن ئەوە چەند ساڵە لەو شەڕ و بگرە و بێنەیەی نێوان حکومەت و دامەزراوەکانی بەغدا، لەگەڵ “پارتی و یەکێتی بە ماکیاجی حکومەتی هەرێم” کۆتایی نایەت و چارەسەر نابێت. دوای ئەوەی لەو ڕۆژانە وەفدی حکومەتی هەرێم لە بەغدا گەڕانەوە و ڕایانگەیاند ڕێککەوتنێکی کۆتایی کۆتاییان لەگەڵ حکومەتی عێراق واژۆ کردووە و لەمەودوا هیچ بەربەستێک نەماوە و بۆ موچەی 12 مانگی 2025، هەموو مانگێک موچە بە تەواوی و بەبێ گرێ دەگاتە هەرێم، لەکاتێک هێشتا مەرەکەبی ئەو رێککەوتننامەیە وشک نەبووە “بەو مەرجەی رێککەوتن کرابێت”، چەند رۆژێکی نەبرد جەنابی وەزیری دارایی عێراق سێ داواکاری دیکەی خستوونەتە بەردەم حکومەتی هەرێم.، وەک ئەوەی بە دەستەڵاتی حکومەتی هەرێم بڵێت؛ “شەت ئەپ”.
هەموو ئەو ڕووداوانەی ڕابردوو، بەو داوایەش کە تازە بەتازە وەزیری دارایی عێراق لەبەردەم دەستەڵاتی هەرێمی کوردستاندا قیتی کردۆتەوە، بەو ڕووداوانەی کەرکوکیش لە پەلاماری سوپای عێراق بۆ سەر جوتیارانی کورد، لەکاتێکدا یاسای گەڕاندنەوەی زەوی و زارەکان بۆ جووتیارە کوردەکان پلەی کۆتایی وەرگرتووە، هەموو ئەو ڕووداوانە ئەوە دەسەلمێنن کە ئەو دەستەڵاتە لە بەغدا (بە ئەقڵی دەوڵەت)، هەر داکەندنی کورتەک و شەلواریان لە هەرێمی کوردستان ناوێت، بەڵکو دەیانەوێت بێجامە و مایۆ و فانیلەکەی ژێری ژێرەوەش بەو دەستەڵاتەی هەرێم دابکەنن و شتێک نەمێنێتەوە بەناوی هەرێم و هەموو دامەزراوەکان لە مانا و هێز و پاساوی مانەوە دابماڵن. بەو مانایەی کێشەکە نە تەکنیکییە و نە هیچ بەڵکو کێشەکە تەنها و تەنها سیاسییە.
بەڵام خۆشییەکە بۆ بەغدا لە دوو شت دایە کە دەستەڵاتی هەرێمی کوردستان هێشتا لێی تێناگات یان نایانەوێت لێی تێبگەن:
یەکەم: دەستەڵات لە بەغدا بە ئەقڵی دەوڵەت، بە شەرعییەتی دەوڵەت و بە پاساوی شەرعییەتی دەوڵەتداری لە دوو ڕوانگەوە لەهەرێم دەدات؛ لەلایەک مەرکەزییەت و ناوەندبوونی دەستەڵات، تەنانەت ئەگەر فیدڕالیش بیت، لەلایەکی دیکەشەوە، بە پاساوی زۆرینە و هەژموونی ئەو زۆرینەیە لە بەغدا مامەڵە لەگەڵ هەرێم دەکات. ئیدی بیرکردنەوەی دەوڵەت و دامەزراوەکان بەو جۆرەیە، هەرچەندە دەستەڵات لە بەغدا لەلایەن میلیشیاکانەوە بەڕێوە دەبرێت، بەڵام دەولەت و شەرعییەتەکەی لەدەست ئەوان دایە. ئەوان ئەندامی نەتەوە یەکگرتووەکانن. ئەوان بەناوی زۆرینەی عەرەب و بەواجیهەی دەوڵەتێکی عەرەبییەوە خۆیان بە دونیا دەناسێنن، وەکو ئەوەی هەر بەو ناسنامەیەشەوە ناسێندراوە.
دووەم: لەپاڵ شەرعییەتی دەوڵەت و دامەزراوەکان لە بەغدا، کورد خۆیشی تا ئێستا بەردەوامە لە بەخشینی شەرعییەت بەو دەوڵەتە و بەو دەستەڵاتەی بەغدا. بەو مانایەی ئەوە تەنها وەزیری دارایی عێراق نیە ئەو کێشانە بۆ موچە و قوتی خەڵکی هەرێمی کوردستان دروست دەکات، بەڵام ئەوە کوردیشن لەناو دامەزراوەی وەزارەتی دارایی عێراق، کورد لەناو تەواوی دامەزراوەکانی دەوڵەت لە بەغدا لە سەرۆک کۆمارەوە بگرە تا دەگاتە وەزیرەکان و سوپایەک لە ئەندام پەرلەمان و بەرێوەبەرە گشتییەکان، هەموویان بە یەکەوە شەرعییەت بەهەموو ئەو بڕیارانە دەدەن کە وەزیری دارایی لەسەری وەستاوە و بەو ناوە و بەو شەرعییەتە قسە دەکات و مەرج و بنەما بۆ هەرێمی کوردستان دادەنێت.
کاتێک حیزبە کوردییەکان لەرێی نوێەنەرەکانیانەوە شەرعییەت بەو دەستەڵاتە دەدەن، دەبێت لەوە تێبگەین کە ئەو دەستەڵاتەشە هێشتا لەو یارییە تێناگات و بەشدارن لەو گەمەیەی کە بۆخۆیان دژی خۆیان دەیکەن. کەسێکی ئاقڵ لەو سەرزەمینەدا هەیە دار لەژێر پێی خۆی ببڕێت، بەڵێ هەیە، ئەوە چەندین ساڵە دەستەڵاتی هەرێم شەرعییەت بە بەغدا دەدات و دژ بەخۆیان بریارەکان دەردەکەن و دەستووریش جێبەجێ ناکرێت.
هەموو ئەو بەربەستانەی دەستەڵاتی بەغدا بۆ دەستەڵاتی هەرێم ئاماژەن بۆ تێگەیشتن. ئاماژەن و پێتان دەڵێن برۆن یاخەمان بەردەن. بەڵام ئایا پارتی و یەکێتی دوای سی و پێنج ساڵ لە حوکمرانی گەیشتوونە ئەو قەناعەتەی کە کۆتاییەک بۆ عەقڵی حیزبگەرایی و ناوچەگەرێتی و شارچێتی و خێڵچێتی دابنێن و باوەڕ بە نیشتمان و کوردستان بێنن، بۆ ئەوەی کۆتاییەک بۆ ئەو سەرگەردانییەی کە خۆیان و خەلکی کوردستانیشیان تێخستووە، دابنێن؟
